Inleiding
Iedereen kent de wereldhit ‘Sunday bloody Sunday’ van U2. Weliswaar weet men vaak niet waarover dit nummer precies gaat. U2 zingt over een bewuste zondag op 30 januari 1972 in Noord-Ierland.
Iedereen kent de wereldhit ‘Sunday bloody Sunday’ van U2. Weliswaar weet men vaak niet waarover dit nummer precies gaat. U2 zingt over een bewuste zondag op 30 januari 1972 in Noord-Ierland.
De film Bloody Sunday van Paul Greengras schetst deze gebeurtenis. Hieronder zie je de trailer.
Omdat veel mensen al gehoord hebben van ‘Bloody Sunday’ maar niet precies weten waar het voor staat, leek me dit de ideale gelegenheid om het ‘mysterie’ te ontrafelen. De centrale vraag voor deze post is daarom “Wat is Bloody Sunday, hoe kon dit gebeuren en wat is de nasleep ervan?"
Waarvoor staat Bloody Sunday?
Op zondag 30 januari 1972 vond in Londonderry, een provincie in Noord-Ierland een grote (illegale) protestmars plaats. Deze werd georganiseerd dor de NICRA oftewel de Northern Ireland Civil Rights Association. Het was een vreedzame mars die gericht was tegen het verbod op protestmarsen en de internment-politiek. Dit laatste hield in dat iedereen die verdacht werd van betrokkenheid bij politiek geweld, zonder proces voor onbepaalde tijd in de gevangenis kon ondergebracht worden. Deze maatregel werd ingesteld nadat Britse militairen het slachtoffer waren geworden van politiek geweld. 
Aan de mars namen ongeveer 10.000 mensen deel. Het Britse leger had gezorgd voor afzettingen in en rond het centrum van de stad. In het centrum van de stad liep het mis. Groepen jongeren verzamelden zich bij de militaire wegblokkades. De militairen hadden de opdracht om bij confrontaties zoveel mogelijk oproerkraaiers te arresteren. Op een gegeven moment openden Britse soldaten het vuur op de menigte.
In minder dan een half uur vonden dertien ongewapende burgers de dood. Een paar dagen later overleed nog één van de gewonden. Deze zondag is de geschiedenis ingegaan als Bloody Sunday.
Aan de mars namen ongeveer 10.000 mensen deel. Het Britse leger had gezorgd voor afzettingen in en rond het centrum van de stad. In het centrum van de stad liep het mis. Groepen jongeren verzamelden zich bij de militaire wegblokkades. De militairen hadden de opdracht om bij confrontaties zoveel mogelijk oproerkraaiers te arresteren. Op een gegeven moment openden Britse soldaten het vuur op de menigte.
In minder dan een half uur vonden dertien ongewapende burgers de dood. Een paar dagen later overleed nog één van de gewonden. Deze zondag is de geschiedenis ingegaan als Bloody Sunday. Er zijn verschillende officiële onderzoeken uitgevoerd naar de precieze toedracht van deze dramatische gebeurtenissen maar wat de precieze aanleiding was tot deze bloedige escalatie, is tot op heden nooit echt zeker geweten. Het Britse leger stelt dat de militaren terugschoten nadat ze vanuit de menigte werden beschoten tijdens een poging om provocerende oproerkraaiers te arresteren terwijl van de andere kant wordt beweerd dat de soldaten zonder enige aanleiding het vuur openden.
Om de gebeurtenissen op deze dag te kunnen kaderen moeten we meer weten over de situatie van Ierland in die periode.
In 1169 werd Ierland gekoloniseerd door de Engelsen. Sinds toen werden de Ierse katholieken reeds vervolgd. In 1690 valt Ierland in de Protestantse handen van Nederlandse stadhouder Willem III. Dit door de Slag aan de Boyne.
Een groot gevolg van de gebeurtenissen in LondonBerry is de radicalisering en toestroom van mensen naar het IRA.
In 2001 is het opnieuw raak als premier Trimble zijn ambt neerlegt omdat hij niet meer wil samenwerken met Sinn Fein, de politieke tak van de IRA. Opnieuw moet Londen ingrijpen. De IRA levert uiteindelijk een deel van zijn wapens uit, nadat het Britse leger heeft beloof zich terug te trekken.
Na de oorlog liet de IRA nog regelmatig van zich horen, vooral in het nog van de Britse Kroon afhankelijke Noord-Ierland, door aanslagen, gericht tegen openbare gebouwen. De IRA werd opnieuw zeer actief toen in 1968 de onlusten in Noord-Ierland begonnen. Het jaar daarop kwam het tot een splitsing tussen de traditionals of ‘rode’ IRA-leden en de provisionals of ‘groene’ IRA-leden. De eerstgenoemden voerden de strijd met traditionele middelen, terwijl de tweede het systeem van de stadsguerrilla hanteerden.
Familie slachtoffers 'Bloody Sunday' krijgen eindelijk schadevergoeding
Wat ging er vooraf aan Bloody Sunday?
Omdat het een erg lang verhaal is waar erg veel bij komt kijken heb ik besloten om het geheel samen te vatten. Onder de samenvatting voorzie ik enkele links naar websites die het conflict dieper uitgraven.
Katholieken werd het leven zuur gemaakt, met wetten die hen uitsloten van publieke functies en hun recht op onderwijs beperken. De haat tussen katholieken en de protestanten werd steeds groter.
In het begin van de 19de eeuw ontstaan er diverse partijen die Ierland onafhankelijk willen zien. Dit leidde tot de Paasopstand, waarbij belangrijke publiek gebouwen in Dublin werden bestorm door Ierse nationalisten tijdens de paasweek. Dit was nog maar het begin.
Londen wou de overheersing van Ierland niet zomaar opgeven. Het gevolg was een bloedige onafhankelijkheidsoorlog met als resultaat de splitsing tussen het Noorden en Zuiden van Ierland. In december 1921 ondertekenden Sinn Fein, de Ierse republikeinse partij en Groot-Brittannië het Brits-Iers verdrag waaruit de Ierse republiek werd geboren. Noord-Ierland waarvan de bevolking overwegend protestants is bleef weliswaar een onderdeel van het Verenigd Koninkrijk. Dit leidde tot de oprichting van het IRA oftewel het Irish Republic Army. Deze begonnen een gewelddadig verzet tegen het verdrag van 1921.
Deze periode van onrust duurde tot 1949. Tot 1968 is er een periode van rust. Noord-Ierse katholieken organiseerden toen een grote demonstratie tegen de discriminatie van politieke burgerrechten, huisvesting en werkgelegenheid. De demonstratie werd hardhandig neergeslaan door de overwegend protestantse politie. Dit is het begin van 30 jaar problemen. Deze periode noemt men ook wel eens 'the troubles'. Paramilitaire organisatie bestrijden elkaar met geweld en het Britse leger wordt het mikpunt van republikeinse aanslagen. 3600 mensen laten het leven in deze periode.
In 1972 komt het tot een bloedbad in het Noord-Ierse Londonderry. Dit werd reeds uitgebreid uitgelegd.
Wat is de nasleep van Bloody sunday?
Na 'the troubles' wordt in 1998 het vredesakkoord van Goede Vrijdag ondertekend. Noord-Ierland blijft onderdeel van het Verenigd koninkrijk, maar zal niet direct vanuit Londen worden bestuurd. Ook worden er afspraken gemaakt over ontwapening van paramilitaire groepen en het vrijlaten van gevangen. Het Britse leger trekt zich terug uit Nood-Ierland en er worden aanbevelingen gedaan voor hervorming van het voornamelijk protestantse Noord-Ierse politiekorps.
Vanaf 1 december 1999 heeft Noord-Ierland een eigen regering. Eindelijk rust zou je denken maar niets is minder waar. Er blijft wantrouwen tussen de verschillende politieke partijen in Noord-Ierland. Dit door de slechte en tergend trage uitvoering van het Goede Vrijdag akkoord.
In februari 2000 is Londen genoodzaakt het bestuur terug over te nemen tot eind mei 2000 als de IRA zegt hun wapens op te slaan op geheime locaties, zodat er inspecties kunnen plaatsvinden.
In oktober 2002 schorst Londen voor de derde keer het zelfbestuur van Noord-Ierland.
Ik oktober 2003 proberen Londen en Dublin de verschillende partijen nader tot elkaar te brengen met een nieuw ontwapeningsverdrag. Het wantrouwen over de ontwapening van de IRA blijft te groot en het overeenkomst gaat niet door. Wel komen er nieuwe verkiezingen voor het zelfbestuur. De 2 meest radicale partijen winnen de verkiezingen. De situatie in Noord-Ierland is dus nog steeds niet bedaard.
Links naar website voor een meer gedetailleerde beschrijving.
Voorlopig lijkt de situatie in Noord-Ierland onder controle maar nog steeds in onrust troef. Om de huidige situatie te schetsen heb ik ervoor gekozen om enkele artikels te selecteren. De links zie je hieronder.
Wat is de IRA en hoe gaan ze te werk?
Hieronder staat een tekst van Encarta Winkler Prins. Deze tekst geeft een duidelijk beeld op de vraag in de titel. Het is belangrijk om eerst de voorgaande tekst over de geschiedenis van het Noord-Ierse conflict te lezen om onderstaande tekst volledig te begrijpen.
IRA (afk. v. Irish Republican Army, = Iers Republikeins Leger), een paramilitaire organisatie die de vestiging resp. uitbreiding van een Ierse staat beoogde. De IRA ontstond uit de Paasopstand van 1916, waarbij de gelijksoortige Irish Republican Brotherhood, in 1858 in de Verenigde Staten gesticht, een vooraanstaande rol speelde. Zie ook Ierland [aardrijkskunde]).
In de periode 1919–1921 was de IRA zeer actief in de strijd tegen de Britse Kroon, maar in 1921 viel de organisatie uiteen in voor- en tegenstanders van het Verdrag met Groot-Brittannië. In de jaren dertig flakkerden de activiteiten van het geheim extremistisch genootschap weer op, vnl. door bomaanslagen in Groot-Brittannië. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden sommige leiders ervan in Ierland geïnterneerd en zelfs geëxecuteerd.
Na de oorlog liet de IRA nog regelmatig van zich horen, vooral in het nog van de Britse Kroon afhankelijke Noord-Ierland, door aanslagen, gericht tegen openbare gebouwen. De IRA werd opnieuw zeer actief toen in 1968 de onlusten in Noord-Ierland begonnen. Het jaar daarop kwam het tot een splitsing tussen de traditionals of ‘rode’ IRA-leden en de provisionals of ‘groene’ IRA-leden. De eerstgenoemden voerden de strijd met traditionele middelen, terwijl de tweede het systeem van de stadsguerrilla hanteerden.Sinds Noord-Ierland in 1972 onder direct Brits bestuur werd geplaatst, richtte de IRA zijn terroristische aanslagen ook op objecten in Groot-Brittannië en op het continent (o.a. Nederland en Duitsland). Groot-Brittannië en de Republiek Ierland, van waaruit de IRA ook opereerde, werkten bij de bestrijding van deze organisatie nauw samen. Aan de reeks van terroristische aanslagen van de IRA, waarbij duizenden doden vielen, kwam pas in sept. 1993 een voorlopig einde, toen de organisatie een wapenstilstand afkondigde. Alle pogingen om door middel van onderhandelingen tot een vreedzame oplossing van het Noord-Ierse conflict te komen, liepen echter vast op de onwil of onmacht van de betrokken partijen (IRA, militante protestanten en de Britse regering), waarna de IRA in 1996 opnieuw tot terroristische acties overging. In juli 1997 kondigde de IRA een nieuw bestand af. Dit was de belangrijkste voorwaarde voor deelname van Sinn Féin, de politieke arm van de IRA, aan de in sept. 1997 te houden vredesbesprekingen. Op 10 april 1998 (Goede Vrijdag) werd een vredesakkoord bereikt, dat zowel door Sinn Féin als door de Ulster Unionist Party werd bekrachtigd en in een op 22 mei 1998 gehouden referendum door de burgers van Noord-Ierland en van de Republiek Ierland werd gesanctioneerd. Het akkoord voorzag o.a. in vervroegde vrijlating van gevangenzittende IRA-leden en ontwapening van de IRA.
In juli 2001 raakte het vredesproces in een impasse doordat de IRA nog steeds niet alle wapens had ingeleverd. Ook in de jaren hierna bleef dit het grote struikelblok bij de voortzetting van het vredesproces.
® Encarta ® Winkler Prins Encyclopedie 2006. © 1993-2005 Microsoft Corporation/Het Spectrum. Alle rechten voorbehouden.
Onderstaand filmpje zorgt voor meer duidelijkheid over hoe de IRA te werk gaat.
Bloody Sunday en de actualiteit
De Britse premier David Cameron heeft op dinsdag 15 juni 2010 namens de regering in het Britse Lagerhuis zijn excuses aangeboden voor de dood van veertien ongewapende betogers tijdens Bloody Sunday in 1972. De premier deed dit tijdens een presentatie van een langverwacht rapport van de magistraat Mark Saville. Het lijvige rapport verscheen na 12 jaar en de conclusies waren volgens Cameron "schokkend". Volgens Lord Saville was de dood van de veertien betogers "onrechtvaardig en onverdedigbaar".
Onlangs stond onderstaand artikel in de krant.
Familie slachtoffers 'Bloody Sunday' krijgen eindelijk schadevergoeding
Britse soldaten openden het vuur op ongewapende betogers.
De Britse regering heeft in een brief aan de gezinnen beloofd schadevergoedingen te betalen aan familieleden van de slachtoffers van 'Bloody Sunday' in Noord-Ierland, toen het Britse leger dertien mensen doodschoot op een vreedzame betoging in 1972 in Londonderry.
"We erkennen het leed waarmee deze gezinnen sinds bijna 40 jaar kampen, alsook dat de leden van de gewapende troepen verkeerd hebben gehandeld", aldus het ministerie van Defensie in een mededeling. "De regering betreurt dit ten zeerste", aldus het ministerie, dat eraan toevoegt dat de uitbetalingen starten van zodra de "wettelijke verantwoordelijkheid is vastgelegd".
Een rapport van 5.000 pagina's, dat uit twaalf jaar van onderzoek resulteerde, concludeerde vorig jaar dat het leger verantwoordelijk was voor de dodelijke schietpartij. Volgens de conclusies hadden de soldaten op de katholieke betogers geschoten, niet teruggeschoten. De betogers, die voor gelijke rechten voor katholieken en protestanten manifesteerden, waren niet gewapend. Het leger bleef bovendien schieten terwijl de betogers wegvluchtten of op de grond lagen. (belga/vsv)
Bloody Sunday als inspiratie voor
protestsongs.
protestsongs.
Zoals in het begin van deze post al werd aangehaald, scoorde de Ierse band U2 een wereldhit met het nummer ‘Sunday Bloody Sunday’. Weliswaar was Bloody Sunday een inspiratie voor meer bekende artiesten. Zo schreven ook John Lennon en Yoko Ono er een protestnummer over met de gelijknamige titel. Paul McCartney schreef het nummer ‘Give Ireland back tot the Irish’ als protest tegen de gebeurtenissen op Bloody Sunday. Hieronder kan je de 3 nummers beluisteren.
Bronvermelding
- GREENGRASS, Bloody Sunday, film, Ierland, 2002.
- GREENGRASS, Bloody Sunday, film, Ierland, 2002.
- INFINITYBRAIN, De Ierse kwestie, internet, ( http://00457.06sc.thinkquest.nl/index.php?id=1 ).
- Bloody Sunday (1972), internet, 2/03/2011, ( http://nl.wikipedia.org/wiki/Bloody_Sunday_(1972) ).
- The Troubles, internet, 18/12/2011, ( http://nl.wikipedia.org/wiki/The_Troubles ).
- De historie van het Noord-Ierse conflict, internet, 2004, (
- SMELLYBALLS10001, the I.R.A. speak, internet, 24/05/2010, ( http://www.youtube.com/watch?v=7fdBE5KzNu4 ).
- NIKLASZENIUS, Trailer for Bloody Sunday, internet, 19/07/2007, ( http://www.youtube.com/watch?v=6sssXPYcXZc ).http://nos.nl/archief/2004/nieuws/index.html#@http://nos.nl/archief/2004/nieuws/dossiers/noord_ierland/2001/algemeen/conflict_uitleg.html ).
- The Troubles, internet, 18/12/2011, ( http://nl.wikipedia.org/wiki/The_Troubles ).
- De historie van het Noord-Ierse conflict, internet, 2004, (
- SMELLYBALLS10001, the I.R.A. speak, internet, 24/05/2010, ( http://www.youtube.com/watch?v=7fdBE5KzNu4 ).
- NIKLASZENIUS, Trailer for Bloody Sunday, internet, 19/07/2007, ( http://www.youtube.com/watch?v=6sssXPYcXZc ).http://nos.nl/archief/2004/nieuws/index.html#@http://nos.nl/archief/2004/nieuws/dossiers/noord_ierland/2001/algemeen/conflict_uitleg.html ).
- ITNNEWS, Bloody Sunday findings released, internet, 15/06/2010, ( http://www.youtube.com/watch?v=qrHb3o6a1Fw ).
- TOMBARRY1921, Paul McCartney, Give Ireland back to the Irish, internet, 11/03/2008, ( http://www.youtube.com/watch?v=kaO4XeHhwo8 ).
- PIGGIES1, John Lennon, Sunday Bloody Sunday, internet, 10/09/2009, ( http://www.youtube.com/watch?v=04SWbdk6EAw ).
- GIRLROCKERZ, Sunday Bloody Sunday - U2 (with lyrics), internet, 24/10/2008, ( http://www.youtube.com/watch?v=LQZLPV6xcHI ).
- ® Encarta ® Winkler Prins Encyclopedie 2006. © 1993-2005 Microsoft Corporation/Het Spectrum.
